- STRATEJİK OYUN KURUCU OLARAK İNGİLTERE
İngiltere, daha güçlü bir aktör haline gelen 2. Dünya Savaşının galiplerinden Dünya hakimiyeti üzerindeki global jeopolitik birincil rolünü, Anglosakson kökenli geleneksel müttefiki, ABD’ye devretmişti.
Günümüzde de, sahne önünde belli – belirsiz görünse de, ABD’den bağımsız hareket eden ve hatta zaman zaman ABD’yi yönlendiren bir güç olarak Ukrayna-Rusya savaşında, aslında perde arkasında büyük bir rol oynadı. İngiliz derin devletinin tarihi boyunca Avrasya güç dengelerini yönlendirme amacı, burada da devreye girdi.
a. 2014 Meydan Darbesi ve İngiliz İstihbaratının Rolü
ABD’nin Victoria Nuland ve CIA aracılığıyla Ukrayna’daki darbeyi desteklemesi biliniyor. Ancak, MI6'nın (İngiliz dış istihbaratı) Kiev'deki faaliyetleri daha az bilinse de oldukça aktifti.
İngiliz istihbaratı, Ukrayna'daki oligarklar ve siyasi elitlerle ABD’den önce temas kurdu ve süreci yönlendirdi. Bellingcat gibi açık istihbarat platformlarıyla bilgi savaşını yönetti.
b. Donbas Krizi ve Rusya’nın Kışkırtılması
İngiltere, 2014’ten itibaren Ukrayna’ya NATO üyesi olmadan önce, Batı askeri sistemlerine entegre olmasını sağlayan en büyük ülkelerden biri oldu.
SAS (İngiliz özel kuvvetleri) ve istihbarat ajanları, 2014’ten itibaren Ukrayna ordusunun eğitiminde rol oynadı.
Rusya'nın 2022’de işgalini hızlandıran süreçte İngiltere, Ukrayna’nın askeri altyapısını güçlendirdi ve Rusya’nın harekete geçmesini kaçınılmaz hale getirdi.
- İNGİLTERE’NİN UKRAYNA & RUSYA SAVAŞINDAKİ ASIL AMACI NEYDİ?
İngiltere, bu savaşın çıkmasından şu temel stratejik kazanımları elde etti:
a. ABD’nin Küresel Liderliğini Devam Ettirme
ABD’nin Avrupa üzerindeki hakimiyeti azalırken, İngiltere ABD ile Avrupa arasında köprü kurarak ABD’nin liderliğini sürdürmesini sağladı.
ABD’nin Ukrayna krizine sürüklenmesini sağlayarak, Washington’ı Asya-Pasifik’e odaklanmaktan geçici olarak uzaklaştırdı.
b. Avrupa’nın Bağımsız Hareket Etmesini Engelleme
Almanya’nın Rusya ile olan enerji iş birliği ve ekonomik bağlarını kopardı.
Fransa ve Almanya’nın “stratejik özerklik” arayışlarını baltaladı ve NATO’yu güçlendirdi. Zamanında fark ettiği AB’nin bir ekonomik ve siyasal – askeri yönlerden açmaza gireceği AB’den “Brexit” oylaması ile (adeta kaçarcasına) çıkarak, Brexit sonrası Avrupa üzerindeki etkisini tekrar artırdı.
c. Rusya’nın Zayıflatılması ve Avrasya’da Denge Değişimi
İngiltere, tarih boyunca Avrasya kıtasında güçlü bir kara gücünün oluşmasını engelleme stratejisi izlemiştir. Geçmişte Nazi Almanya’sı tehlikesine karşı 1. Dünya Savaşında Almanya ile mücadelesini, Fransa ile 2. Dünya Savaşındaki ittifakını hatırlayalım.
Son Ukrayna gerginliği sürecinde, Ukrayna’nın desteklenmesi – savaşa sürüklenmesinin yanında, diğer taraftan da Rusya’nın kışkırtılarak, Ukrayna ile savaşa çekilmesi, Çin-Rusya ekseninde Batıya karşı birleşmelerinde çatlaklar oluşturmak ve Rusya’yı izole etmek için bir fırsat sundu.
- İNGİLTERE’NİN ÖNE ÇIKAN HAMLELERİ
- İngiltere, Ukrayna’ya Batı ülkeleri arasında en agresif şekilde silah sağlayan ülke oldu. Böylece kendi ülke silah endüstrisinin ihracatına fırsatlar oluşturdu.
- ABD bile ağır silah yardımlarında zaman zaman çekimser kalırken, İngiltere en ağır silahları göndermekte öncü rol oynadı (örneğin Challenger 2 tankları).
- İngiliz Özel Kuvvetleri, Ukrayna'da sahada doğrudan aktif görev aldı.
- Ukrayna'nın istihbarat altyapısını büyük oranda MI6 şekillendirdi.
- İNGİLİZ DERİN DEVLETİ: PERDE ARKASINDAKİ BÜYÜK AKTÖR MÜ?
İngiltere, görünürde ABD ile müttefik olsa da, aslında ABD’yi yönlendiren ve kendi çıkarlarını koruyan daha eski bir küresel aktördür.
a. Anglo-Amerikan küresel düzeni:
İngiltere, ABD ile birlikte dünya düzenini şekillendiren iki büyük aktörden biridir. Ancak ABD’nin “kas gücü” olduğu yerde, İngiltere “beyin” gibi hareket eder.
b. Londra merkezli finansal sermaye:
Savaşın finansal boyutu da unutulmamalıdır. Londra, küresel finansın en önemli merkezlerinden biri ve savaş sırasında oligarkların servetlerinin yönlendirilmesinde büyük rol oynadı.
c. Çin-Rusya arasında bir çatlak oluşturma hedefi:
İngiltere, Rusya ile Çin arasında uzun vadede bir ayrışma oluşturmak için Ukrayna krizini bir kaldıraç olarak kullandı.
- İNGİLTERE ASIL BÜYÜK OYUN KURUCU MU?
- Evet, İngiltere savaşın arka planındaki en büyük oyun kuruculardan biri olarak görülebilir.
- ABD savaşın askeri ve ekonomik yönünü üstlenirken, İngiltere bu süreci tasarlayan ve yönlendiren stratejik akıl oldu.
- Rusya’nın savaşa çekilmesini hızlandıran, NATO’yu bir arada tutan ve Avrupa’yı ABD’ye daha fazla bağımlı hale getiren politikalar, İngiltere’nin çıkarlarına hizmet etti.
- İngiltere, 2014’ten beri Ukrayna’daki süreci en derinden etkileyen ülkelerden biri oldu ve ABD’nin bile zaman zaman çekimser kaldığı noktalarda en agresif kararları aldı.
SONUÇ OLARAK:
Amerikan Başkanının nobran ve hakaretamiz bir şekilde şantaj kokan nezaketsiz tavrına karşılık, Ukrayna Başkanına daha sıcak ve dost bir tavır göstererek, Ukrayna pastasını ABD’den daha çok pay alma yolunda sinsi bir tilki gibi hareket ederek insiyatif aldı.
Savaşın perde arkasında ABD’nin birincil; ama İngiltere’nin kilit yönlendirici aktör olduğu bir süreç yaşandı. İngiltere'nin asıl kazancı, Avrupa üzerindeki etkisini artırmak ve Avrasya dengesini kendi lehine bozmak oldu.
İngiliz geleneksel politikasının gereği, masa oyunları ile, Ukrayna nezdinde “iyi polis” rolünü oynayarak yine öne çıkmasını bildi.
Emperyalizmimin “kitabını yazan” İngiltere’den, jeopolitik ve jeostrateji biliminin alacağı çok ders var.
ASSAM
Ali COŞAR - Stratejist– 02 Mart 2025/ İstanbul
