Makaleyi indirmek için tıklayınız.

AFGANİSTAN HAKKINDA GENEL BİLGİLER

Doğu ve güneyde Pakistan, batıda İran, kuzeyde Türkmenistan, Özbekistan ve Tacikistan, doğuda da ufak bir sınırla Çin’e komşu olan Afganistan [1, 3], 8 Ağustos 1919 tarihinde Ravalpindi Anlaşmasıyla bağımsızlığını kazanmıştır [2]. Jeopolitik yönden önemli bir ülke konumunda olan Afganistan, büyük göçlerin odağı olmuş ve birçok istilalara maruz kalmıştır. Afganistan 1979 yılında Sovyet güçleri tarafından, 2001 yılında ise ABD tarafından işgal edilmiştir. Afganistan’ın 12 bölüm ve 162 maddeden oluşan mevcut Anayasası 26 Ocak 2004 tarihinde kabul edilmiş ve devletin adı Anayasa’da “Afganistan İslam Cumhuriyeti” olarak yer almıştır [3]. ABD’nin 2021 yılında Afganistan’dan çekilmesiyle Taliban ülke yönetimine geçmiştir. Afganistan İslam Cumhuriyeti yaklaşık 652 100 km² yüzölçümü ve 33 milyonluk nüfusu ile denize sınırı olmayan bir Asya ülkesidir [1]. Başkenti Kabil olup diğer büyük şehirleri Kandahar, Herat, Mezarışerif ve Celalabad’dir (Resim 1).

Afganistan toprakları dünyanın süper güçleri olan İngiltere, Sovyetler Birliği ve ABD’ye mezar oldu. Şu anda yönetimde olan Taliban güçleri, 102 yıl önce İngiltere, 32 yıl önce Sovyet askerlerini nasıl kovdu ise şimdi de benzer şekilde ABD askerlerini ülkelerinden çıkarmayı başardılar.

Türk Yunan Savaşına yıllardan beri “Kurtuluş” veya “İstiklal” savaşı adı veriliyordu. Bu konuda defalarca yazı yazarak ne derece yanlış ve sakıncalı olduğunu dile getirmiş bunun yerine “Milli Mücadele” denilmesinin daha doğru olacağını ifade etmiştim.

Bu konuda bazı güzel gelişmeler oldu. Örneğin 90 yıldan beri kullanılan “Kurtuluş Savaşı” ifadesi yerine “Milli Mücadele” kavramı daha sık kullanılmaya başladı. Zira Yunanistan gibi küçük bir devletten kurtulmak biz Türkler için çirkin bir ifade tarzıydı.

AFGANİSTAN İLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER

Asya’nın kalbi olarak tanımlanan Afganistan’ın yüzölçümü 650.000 kilometrekaredir. Karasal, dağlık bir ülkedir Denize herhangi bir kıyısı yoktur. En yakın deniz 480 km güneydeki Umman denizidir. iklim olarak güney ve kuzey olmak üzere iki bölgeye ayrılmaktadır. Bu iki bölgeyi Hindukuş dağları ayrılmaktadır. Kuzey bölge genelde çok soğuk e çok karlıdır Güney bölge ise genellikle sıcak olmaktadır.

ABD, 11 Eylül 2001 İkiz Kule saldırılarını bahane ederek, bu saldırılardan sorumlu tuttuğu El Kaide’ye karşı bir harekât başlattı ve ABD’nin sınır ötesi savaşını Afganistan topraklarına taşıdı. 11 Eylül saldırıları küresel terör mücadelesinin miladı oluvermişti. "ABD Başkanı George W. Bush, saldırılardan dört gün sonra 15 Eylül 2001 tarihinde yaptığı “ulusa sesleniş” (CNN, 2001b) konuşmasında, “savaştayız, teröristler tarafından Amerika’ya karşı açılmış bir savaş var ve buna cevap vereceğiz. Bunları kimlerin yaptığını bulacağız ve onları saklandıkları yerden çıkartarak adalete teslim edeceğiz” (BBC, 2011)[i]